فريبرز كلانتري/ در بيانيه صادر شده از سوي جامعه روحانيت مبارز همزمان با آغاز ماه مبارك رمضان، مواردي عنوان شد كه با حال و روز امروز جامعه ما چندان بي‌ربط نيست و به نظر مي‌رسد اعضاي اين جامعه با هوشمندي و ظرافت خاصي، در قالب يك بيانيه حرف‌هاي عميق‌تري را زده‌اند. در اين بيانيه آمده است: «مفاهيمي چون قناعت، پرهيز از اسراف، برآورده كردن حاجت نيازمندان و ديگر ابعاد اجتماعي اسلام عزيز همه و همه در ماه نزول وحي، معناي حقيقي خود را باز مي‌يابند. چنان‌كه امير مومنان(ع) در روايتي گرآنقدر حيات طيبه را به قناعت تفسير فرموده‌اند.»
و به‌راستي ابعاد اجتماعي اسلام، چيزي جز قناعت، پرهيز از اسراف و برآورده كردن حاجات نيازمندان نيست كه در ماه مبارك رمضان به خوبي نمود مي‌يابد. اين‌كه دارا و ندار، از صبح تا شب تنها به واسطه امر الهي، در يك كفه ترازو قرارگيرند و لب بر هر طعام و اشربه ببندند، چيزي جز اثبات برابري انسانها و ايجاد اتحاد ميان آنها نيست.
مگر 124 هزار پيامبر خدا، براي چه آمده بودند؟! جز براي اين‌كه برابري و برادري را ميان انسانها برقرار كنند! اين‌كه در يك شهر، گروهي از داشتن خانه‌ها و ماشين‌هاي بسيار در استفاده از آن دچار ترديد شوند و گروهي ديگر تنها به دليل نداشتن چند اسكناس اسباب و اثاثيه شان در خيابان ريخته مي‌شود، اين معنايي ندارد جز اين‌كه پس از تصويب و اجراي هزاران برنامه مديريتي هنوز به آنجا نرسيده‌ايم كه برابري اجتماعي را در يك جامعه اسلامي برقرار‌سازيم.
در جامعه‌اي كه به واسطه تحريم‌هاي بسيار دشمنان داخلي و خارجي، خواه ناخواه فشارهاي اقتصادي بسياري بر جامعه تحميل خواهد شد، چيزي جز قناعت و پرهيز از اسراف به همراه مديريت درست منابع توان مقابله با تحريم‌ها را بالا نخواهد برد.
در اين ميان نقش دولت و ارگان‌هاي وابسته به آن به عنوان سياست‌گذار كلان در اجراي برنامه‌ها، از هر كس و هر چيز بيش‌تر است. اين دولت است كه با برنامه‌ريزي‌هاي خاص خود و همچنين نوع برنامه‌ها و رفتارهاي دولتمردان در اين حوزه فرهنگ‌سازي كرده و كشتي جامعه را از درياي توفاني تحريم به سلامت بيرون خواهد كشيد.
اگر قرار باشد مديران دولتي به بهانه‌هاي مختلف، از جمله برگزاري همايش‌ها، جشنواره‌ها با عناوين مختلف، همچنان به حيف و ميل بيت‌المال بپردازند، ديگر چه كسي مي‌تواند انتظار داشته باشد كه فرهنگ درست مصرف كردن و به جا مصرف كردن در كشور نهادينه شود!؟
اين مسئله به قدري اهميت دارد كه جامعه مبارز روحانيت نيز در بيانيه صادر شده به آن اشاره كرده است. در بخشي از اين بيانیه آمده:«در شرايط كنوني كشور، بزرگداشت ماه رمضان و پاسداشت جايگاه معنوي آن بيش از پيش، در گرو رفتار درست در همه عرصه‌هاي زندگي، از جمله عرصه اقتصادي است؛ در اين مسير دولت و دولتمردان خدوم بي‌ترديد مي‌توانند الگو و پيشقدم باشند. دستگاه عظيم اجرايي و اداري ما با كناره‌گيري قاطعانه از هزينه‌هاي بي‌مورد و نيز با صرفه جويي مدبرانه در هزينه‌هاي بايسته و لازم به آرمان‌نهايي نظام اسلامي كه همانا شكوفايي فضاي سالم اقتصادي است دست خواهد يافت. در اين صورت اين مهم حتي در كوتاه‌مدت نيز به دست خواهد آمد و چشم‌انداز زندگي سالم را پيش چشم شهروندان جامعه اسلامي و ايراني آشكار خواهد كرد.»
به‌راستي زماني كه كشور در معرض تحريم‌هاي سخت قرار گرفته است و هر آن احتمال مي‌رود كه با شرايط پيش بيني نشده‌اي مواجه شويم، آيا نبايد تمركز گسترده‌اي بر نحوه هزينه كرد بودجه‌هاي دولتي انجام شود؟! اين‌كه در چنين شرايطي اجلاسي برگزار شود كه تنها 7 هزار نفر ميهمان خارجي به كشور فرامي خواند و هزينه تمامي ميهمانان از بيت المال صرف شود و در آن از كشورهايي دعوت به عمل آيد كه بارها و بارها از طريق برگزاري جشنواره‌ها و همايش‌هاي مختلفي ثابت كرده‌اند كه به وقت تنگنا، تنها تماشاچيان خوبي خواهند بود، واقعا ضرورتي دارد؟!
كم نيستند كشورهايي چون كره جنوبي، امارات و تركيه كه تنها به واسطه منافع مالي گسترده‌اي كه در بازارهاي ايران نصيبشان مي‌شود، از ايران حمايت كرده و در بسياري از كنفرانس‌ها و همايش‌ها و اجلاس‌هاي ايراني نيز شركت جسته، اما در دقيقه نود، ناگهان پشت ايران را خالي كرده و براي رسيدن به منافع خود راهشان را كج مي‌كنند!
در چنين شرايطي آيا به‌راستي نياز است كه بار ديگر با عناوين ديگر، از آنان دعوت به عمل آيد و دست گدايي به سويشان دراز كرد؟!
يا اين‌كه به واسطه يك مناسبت، مثلا روز جوان، يك سازمان كوچك دولتي، ميليون‌ها تومان هزينه كرده و تنها به برخي از خبرنگاران برگزيده آن همايش 5 ميليون تومان نقد به عنوان جوايز جشنواره اهدا كند؟! يا اين‌كه وزارت نيرواعلام كند كه از محل نذورات مردمي، نيروگاه نجف را خواهد ساخت؟!! آيا اين حيف و ميل بي‌رويه بيت المال نيست؟! آن هم در ماه مباركي كه قرار است 30 روز در اين آب و هواي گرم و نامناسب، گرسنگي و تشنگي تحمل كنيم تا درس قناعت را تمرين كنيم؟!
به‌راستي مردم ايران درس قناعت را از چه كساني بايد بياموزند؟! از دولتمرداني كه بي‌وقفه و بي‌محابا از بيت المال هزينه مي‌كنند؟! آيا به‌راستي در فرهنگ قناعت، تنها بايد مردم تمرين و ممارست داشته و دولت‌ها از آن منع شوند؟!
به گرمي آب و هوا اشاره كرديم و ياد هموطنان جنوب كشور افتاديم كه شايد به واسطه بي‌تدبيري مديران دولتي، اين روزها، با دهان روزه علاوه بر گرماي هوا، بايد گرد و غبار بسيار را نيز تحمل كنند تا يكي از معاونان رئيس‌جمهور به‌راحتي آن را نتيجه عملكرد دشمنان و بيگانگان بداند و بي‌تفاوت از كنار آن بگذرد!؟ به‌راستي در چنين فضايي مي‌توان فرهنگ قناعت را از مردم خواستار شد؟!
اكنون كه ماه مبارك رمضان شروع شده است، خوب است كه فرهنگ قناعت و درست مصرف كردن را از بدنه دولت شروع كنيم و لااقل در اين ماه، از برگزاري مراسم‌غير ضروري، جشنواره‌ها و همايش‌هايي كه چيزي جز هدر كردن سرمايه‌هاي ملي اين كشور را ندارد، خودداري كنيم. جا دارد رئيس‌جمهور محترم، همچون سال‌هاي گذشته، به مديران زيرمجموعه‌هاي خود اعلام كنند كه حق برگزاري هيچ مراسمي به نام مراسم افطار را ندارند، آن هم زماني كه به واسطه تحريم‌ها، يا به واسطه حضور دشمنان داخلي و خارجي، قيمت‌ها در نوسان است و ضروري‌ترين ارزاق چون نان گران شده است. چرا كه صف‌هاي طولاني كه مردم براي دريافت مرغ و گوشت دولتي تشكيل مي‌دهند، به خوبي نمايانگر اين است كه برخلاف گفته معاون اول رئيس‌جمهور كه معتقد است مردم هيچ مشكلي ندارند، به‌راستي بسياري از مردم در تامين معاش روزمره خود دچار مشكلات عديده‌اي شده‌اند. در چنين شرايطي اگر قرار باشد دولتمردان آن طور كه بايد شرايط را درك نكرده و در تمرين درس قناعت تلاشي نكنند، نمي‌توانيم از مردمي كه براي تامين نان، گوشت و ميوه روزمره دچار مشكل شده‌اند، انتظار داشته باشيم كه قناعت پيشه كنند!
البته تمرين قناعت براي دولتي كه مدعي است پيرو خط رهبري است نبايد سخت باشد، چرا كه كافي است در اين حوزه به نوع زندگي و توصيه‌هاي رهبر جمهوري اسلامي ايران توجه كند.
ايشان همواره بر قناعت و صرفه جويي و اسراف نكردن تاكيد كرده و فرموده‌اند: «صرفه‌جويي صحيح ـ همان كه در اسلام به آن قناعت مي‌گويند ـ به معناي نخوردن نيست. به معناي زياده روي نكردن مال خدا و حرام نكردن و ضايع نكردن نعمت الهي است.»
ايشان بارها تاكيد كرده‌اند كه:« موضوع قناعت را جدي بگيريد. منظورم از قناعت اين نيست كه دست به نعمت‌هاي الهي نزنيد و از آنها بهره مند نشويد. مقصود اين است كه حد و اندازه نگه داريد. زياده روي و اسراف نكنيد. نعمت‌هاي الهي را ضايع ننماييد. من آنها را به قناعت به صرفه جويي و به اسراف نكردن دعوت مي‌كنم. اسراف حرام است. همه بايد سعي كنند كه اسراف را از زندگي شخصي و از زندگي كاري خودشان دور كنند. من مي‌دانم عده كثيري از مردم به‌ويژه طبقات متوسط رعايت مي‌كنند. بعضي هم رعايت نمي‌كنند. افرادي كه تهيدست يا متوسطند به نظر مي‌رسد كه كمتر اسراف مي‌كنند، اگر چه در بين آنها هم بعضا اسراف هست. خطاب اول ما به كساني است كه متمكنند و امكاناتي دارند و مي‌توانند خرج كنند. به آنها عرض مي‌كنيم كه كمتر خرج كنيد. ملاحظه كنيد و اسراف نكنيد.
اسراف بد است و از نظر شرعي گناه و حرام محسوب مي‌شود. از نظر منطق عقلاني و اداره كشور هم يك كار ممنوع و زشت است. همه موظفند اسراف نكنند هم مسئولان و كارگزاران و كساني كه مامور انجام كارهايي در دولت هستند و هم آحاد مردم اگر بخواهيم بااسراف مبارزه كنيم، بايد براي اين كار برنامه‌ريزي انجام گيرد و آن را مسئولان دولتي انجام دهند. من اين را از آحاد ملت و مسئولان كشور و مامورين دولت تقاضا دارم. انضباط اقتصادي و مالي يعني مقابله با ريخت و پاش زياده روي و اسراف. ريخت و پاش مالي و زياده روي در خرج كردن و زياده روي در مصرف به هيچ‌وجه صفت خوبي نيست. واقعا صرفه جويي را جدي بگيريد. در جاهايي هرز رفتن ثروت ملي را داريم. واقعا صرفه جويي بايد يك اصل در دولت به حساب‌آيد. بايد از مصرف و خرج كردن بيت المال در غير مصارف عمومي و مردمي خودداري كنند. اسراف مسئولان دولتي از اسراف مردم عادي مضرتر است، زيرا كه اين اسراف در بيت‌المال است.
بايستي فهرستي از انواع صرفه‌جويي‌هايي را كه مردم مي‌توانند بكنند و راه‌هاي صرفه جويي در آنها را به مردم تعليم و نشان دهند. مردم هم جدا سعي كنند كه صرفه جويي نمايند. امسال همه سعي كنند اسراف را كنار بگذارند. متاسفانه در زندگي‌هاي ما اسراف وجود دارد. اسراف يعني تضييع نعمت الهي يعني نشناختن قدر نعمت الهي. منكراتي كه در سطح جامعه وجود دارد و مي‌شود از آنها نهي كرد و بايد نهي كرد از جمله اينهاست: اتلاف منابع عمومي، اتلاف منابع حياتي، اتلاف برق، اتلاف وسايل سوخت، اسراف مواد غذايي، آب و اسراف در نان.
اسراف در آب، اسراف در نان، اسراف در مواد غذايي، اسراف در وسايل زندگي، زياده روي، زياد خريدن زياد مصرف كردن، دور ريختن چيزهايي كه قابل استفاده است اينها تضييع نعمت خداست. با همين آب موجود مي‌توانيم نياز كشور را برآورده كنيم. بايد روي بازيافت صرفه جويي و توليد كاغذ داخلي كار شود. اسراف مضر و مذموم و شرعا حرام است
و تاكيد ايشان بر اين مسئله كه اسراف مسئولان دولتي از اسراف مردم عادي مضرتر است، زيرا كه اين اسراف در بيت‌المال است، كافي است كه قناعت را تمرين كرد.
همچنين در بيانيه صادر شده از سوي جامعه مبارز روحانيت، از همگان از جمله دولت، صدا و سيما و اصحاب رسانه و صاحبان تريبون نيز دعوت شده است كه از دامن زدن به اختلافات، نيز پرهيز كنند كه جا دارد به همين نكته كوتاه اشاره كنيم كه رسانه‌ها، هدفي ندارند جز اين‌كه اتفاقات موجود در كشور را اعلام كنند و چشم نپوشيدن بر بسياري از مشكلات جامعه و بيان آن، از جمله وظايف و رسالت‌هاي رسانه‌هاست. به نظر مي‌رسد هيچ رسانه‌اي در كشور موجود نباشد كه به دنبال ايجاد تفرقه باشد، بلكه همگان با رعايت خطوط قرمز موجود، تنها به انتقاد برخي از عملكردهاي دولت و مديران مي‌پردازند كه متاسفانه در بسياري از موارد، از سوي دولتمردان به عنوان دشمن و جاسوس تعبير مي‌شود! زماني كه مديران دولتي به دلايلي به حيف و ميل بيت‌المال پرداخته و رسانه‌ها به عنوان چشمان بيدار جامعه در جريان چنين مواردي قرار مي‌گيرند، اگر به‌راستي سكوت كرده و واكنشي نشان ندهند، چيزي جز به ضرر نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران عمل نكرده‌اند. بنابراين نبايد برخي از اخبار رسانه‌ها را كه از نبود مديريت‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي درست در ميان دولتمردان خبر مي‌دهد به حساب، دشمني و ايجاد تفرقه تعبير كرد. چرا كه در بسياري از موارد، با انتشار اخباري از چپاول بيت المال، بسياري از اتفاقاتي كه اكنون در جامعه شاهد آن هستيم ـ همچون ماجراهاي مه آفريد خسروي 1 و 2 ـ در كشور اتفاق نمي‌افتاد، اگر دولت زودتر متوجه آن شده و بخش‌هاي نظارتي آن به‌موقع اقدام مي‌كردند. و اين يك واقعيت است كه اگر ما از درون به اصلاح خويش نپردازيم و معايب خود را نبينيم، ديگران آن عيب‌ها را در بوق و كرنا كرده و با بزرگ نمايي سعي مي‌كنند آن را به همگان نشان دهند. در چنين اوضاعي، چه بهتر كه خود به حساب خود برسيم، قبل از آن‌كه ديگران به حساب ما برسند!
